Od zarania dziejów ludzie zajmują się budową Ziemi, jej historią i zachodzącymi w niej procesami- geologią.
Do XVII wieku trudno szukać znaczących osiągnięć naukowych w dziedzinie geologii. Przełomowym okazał się dopiero XVIII wieku, kiedy społeczność naukowa zaczęła szukać odpowiedzi na pytania poza religią i filozofią. XVIII/XIX wiek był przełomem również dla polskiej geologii, bowiem w 1815 roku wydano pierwszy w języku polskim opis budowy geologicznej polski i krajów sąsiednich „O ziemiorództwie Karatów i innych gór i równin Polski” Stanisława Staszica.
W historii zapisało się wiele wspaniałych i zasłużonych geologów, polskich i zagranicznych. Poniżej przypomnimy sylwetki niektórych z nich (ich kolejność jest przypadkowa).
James Hutton- (1726-1797) jest uważany przez wielu za ojca nowoczesnej geologii. Hutton urodził się w Edynburgu, w Szkocji. Zanim stał się rolnikiem, na początku 1750 roku, studiował medycynę i chemię .Wykonując pracę rolnika Hutton nieustannie obserwował ziemię i odkrył cykliczną naturę procesów geologicznych. W swoim największym dziele Theory of the Earth (1795), opisał zasadę aktualizmu. Dodatkowo zawdzięczamy mu koncepcję plutonizmu i zasadę dyskordancji- zgodnie ze słownikiem geologicznym jest to rodzaj powierzchni niezgodności, która oddziela zespoły warstw skalnych o różnym stylu tektonicznym.
http://historyofgeology.fieldofscience.com/2010/06/james-hutton-3-june-1726-26-march-1797.html
Charles Lyell (1797-1875) był prawnikiem i geologiem, który dorastał w Szkocji i Anglii. Lyell był rewolucjonistą w dziedzinie geologii . Odrzucił on katastrofizm, ugruntował pogląd o niezmiernie długim czasie trwania okresów geologicznych.W obszarze zainteresowań Lyella leżał m.in. wulkanizm (budowa Etny i Wezewiusza), geologia dynamiczna, stratygrafia. To właśnie Lyell dokonał podziału trzeciorzędu na piętra i wprowadził terminy paleozoik, mezozoik, kenozoik
http://press.uchicago.edu/ucp/books/book/chicago/P/bo3774432.html
Alfred Wegener (1880-1930), niemiecki geofizyk i meteorolog, najlepiej zapamiętany jako twórca teorii wędrówek kontynentów, nazywanej też teorią Wegenera. Urodził się w Berlinie, gdzie był wybitnym studentem w dziedzinie fizyki, meteorologii. Jako pierwszy użył balonów pogodowych w śledzeniu cyrkulacji i stał się prekursorem badań mas powietrza. Jego największy wkład do współczesnej nauki, to wprowadzenie teorii dryfu kontynentów w 1915.
http://study.com/academy/lesson/what-is-geology-definition-history-facts-topics.html
Wegener wysunął hipotezę, iż kontynenty powstały w wyniku rozpadu jednego superkontynentu. Kontynenty przesuwają się, a w wyniku ich kolizji powstają wypiętrzenia w postaci łańcuchów górskich.
Początkowo teoria była powszechnie krytykowana. Dopiero odkrycie w połowie XX wieku zjawiska spreadingu dna oceanicznego przywołało teorię Wegenera. Dalsze badania wpłynęły na powstanie teorii tektoniki płyt.
Inge Lehmann– (1888-1993)- duńska sejsmolog, geofizyk. Odkryła jądro Ziemi na podstawie rozchodzenia się fal sejsmicznych po trzęsieniu ziemi w południowej części Oceanu Spokojnego.
Dorastała w Kopenhadze, gdzie ukończyła postępową szkołę (tzw. Wyrównanie szans edukacyjnych dla mężczyzn i kobiet). Studiowała matematykę, a następnie została szefem departamentu sejsmologii w duńskim Geodaetisk Institut. Duńska sejsmolog udowodniła, że w samym środku Ziemi możemy wyróżnić: stałe jądro wewnętrzne i płynne jądro zewnętrzne. Oddzielone są one strefą graniczną, którą nazwano „nieciągłością Lehmann”
http://www.famousscientists.org/inge-lehmann/)
Georges Cuvier (1769-1832), uważany za ojca paleontologii, był wybitnym francuskim przyrodnikiem i zoologiem. Urodził się w Montbéliard-Francja i uczęszczał do szkoły w Akademii Carolinian w Stuttgart, Niemcy.Cuvier zajmował się studiowaniem skamieniałości. Legendy głoszą, że był w stanie odtworzyć schemat zwierzęcia w oparciu o jedną znalezioną kość. Cuvier był zdecydowanym przeciwnikiem teorii ewolucji stworzonej przez Jeana-Baptiste de Lamarcka i twórcą teorii katastrof. Stworzył podwaliny dla współczesnej systematyki zwierząt.
http://imperor.net/en/aristocracy/french-palaeontologist/
Florence Bascom (1845-1945)
https://en.wikipedia.org/wiki/Florence_Bascom
– jest drugą w historii USA kobietą, która uzyskała doktorat w dziedzinie geologii. Pierwsza kobieta powołana do Służby Geologicznej Stanów Zjednoczonych. Jej największymi dokonaniami są innowacje wprowadzone w petrografii.
Georg Agricola (prawdziwe nazwisko Georg Bauer)-
https://en.wikipedia.org/wiki/Georgius_Agricola
uważany jest za ojca geologii, a przez niektórych za ojca mineralogii. Jego badania otworzyły drogę systematycznym badaniom Ziemi – skał, minerałów i skamielin. Agricola stworzył podstawy dla górnictwa, geologii surowcowej, metalurgii, mineralogii, geologii strukturalnej i paleontologii.
Prace naukowe Agricoli w dużym stopniu poparte są doświadczeniem i obserwacjami skał, minerałów, oraz technik górniczych (od 1533 r. aż do śmierci mieszkał w ośrodku przemysłu górniczego-Chemnitz). Jego dzieło De re metallica… r., przez stulecia było uznawane za „biblię górnictwa”. Agricola w swoich dziełach skupiał się na własnościach i regulacjach prawnych w kopalniach saksońskich, zasobach oraz rozmieszczeniu starożytnych kopalń, ich odwadnianiem i wentylacją.
W innym dziele De natura fossilium, Agricola przedstawia klasyfikację minerałów (zwanych wtedy skamielinami) zgodnie z ich formami geometrycznymi, np. kule, stożki…itp. Kilka prac Agricoli znajduje się w posiadaniu Biblioteki Geologicznej PIG.
https://pl.wikipedia.org/wiki/De_Re_Metallica
Michał Jan Borch – ojciec geochemii- mineralog, geolog, który był humanistą; polski naukowiec. Ważnym dorobkiem w jego działalności naukowej jest teoretyczne uogólnienie poglądów na procesy geochemiczne zachodzące w skorupie ziemskiej.
Borch uznawany jest za twórcę podstaw nowej gałęzi geochemii – geobiochemii. W czasie swoich podróży do Włoch opisał budowę geologiczną Sycylii i Piemontu.
Stanisław Wawrzyniec Staszic-
https://en.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Staszic
ksiądz, działacz polityczny określany ojcem polskiej geologii, socjologii, statystyki i taternictwa oraz górnictwa i hutnictwa. Był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Przez lata umiejętnie łączył naukę z praktyką. Interesował się, przede wszystkim, budową geologiczną Polski, podróżując po bezdrożach Beskidów i Tatr. Pisarz, niektóre terminy geologiczne zaproponowane przez Staszica na stałe weszły do słownika geologicznego. Uznany jest za najwybitniejszego znawcę geologii i zagadnień górniczo-hutniczych, był dyrektorem Wydziału Przemysłu, Kunsztu i Handlu.
Christian Leopold Von Buch- (1774-1853) –pochodził z rodziny szlacheckiej, pracował jako referendarz górniczy w Wyższym Urzędzie Górniczym w Dzierżoniowie. Buch stworzył najstarszą mapę geologiczną dla Śląska wraz z opisem wystąpień złóż surowców mineralnych. Udowodnił skandynawskie pochodzenie skał narzutowych oraz dokonał podziału jury na lias, jurę środkową i górną.
https://cologanvalois.blogspot.com/2015/09/until-1815-year-when-christian-leopold.html
Ignacy Domeyko (Żegota)-)(1802-1857)- twórca pionierskiej w Europie „Mapy geologicznej Ziem Polskich” w skali 1: 3 500 000. Znany jako bohater Chile. Zgłębiał wiedzę o minerałach Chile. Jako pierwszy opisał arsenek miedzi- nazwany później od jego nazwiska.
http://www.polskatimes.pl/artykul/676715,slonce-peru-tam-gdzie-kochaja-polske-zdjecia,id,t.html
Abraham Gottlob Werner (1749-1817)- wydał pierwszą nowoczesną książkę poświęconą mineralogii. Stworzył teorię neptunizmu- wg. Wernera wszystkie skały powstały w środowisku wodnym. Wernerowi zawdzięczamy także opracowanie systematyki minerałów opartej na ich cechach zewnętrznych.
Antoni Stanisław Kleczkowski- (1922-2006)- specjalista w dziedzinie hydrogeologii, geologii i ochrony środowiska.
http://www.biuletyn.agh.edu.pl/archiwum_bip/_2006/_150/04_150.html
Członek PAN i PAU oraz towarzystw naukowych polskich i zagranicznych m. in. Polskiego Towarzystwa Geologicznego.
Stanisław Zuber- prof. Zuber odkrył złoża ropy naftowej i gazu oraz materiałów rudonośnych w Albanii. W Polsce prof. Zuber prowadził badania w Karpatach. To właśnie w Karatach odkrył złoża ropy naftowej i wód mineralnych-leczniczych- wód mineralnych nazwanych później „zuberami”. S. Zuber to wybitny geolog na skalę światową. Znawca petrografii, tektoniki, paleogeografii. Dzięki Jego zaangażowaniu Albania ma dzisiaj dwa miasta przemysłu naftowego: Kuçovę i Patosa.
Źródła:
http://www.acan.eu/?page_id=7153
http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/stanislaw-wawrzyniec-staszic
http://geology.about.com/od/biographies/tp/The-Most-Influential-Geologists-of-All-time.htm
Mizerski, H. Urban, M. Graniczny, Z. Kowalski „Zasłużeni geolodzy na fryzie sali Muzeum Geologicznego PIG –PIB imienia Pawła Edmunda Strzeleckiego” [w] BIULETYN PAŃSTWOWEGO INSTYTUTU GEOLOGICZNEGO 465: 167–182, 2015 R.
http://vivat.agh.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=126:23-25&catid=37:numer-1&Itemid=62
